Bilgilendirme Metni
Covid-19 salgınının ekonomik ve sosyal etkilerine yönelik olarak 16 Nisan 2020 Tarihinde kabul edilen «Yeni Koronavirüs (Covıd-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair 7224 sayılı Kanun» 17 Nisan 2020 Tarihli ve 31102 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Kanun, Covid-19 salgını nedeniyle sosyal hayat ve iş hayatında oluşan olumsuz etkilere ve sonuçlara yönelik hükümler içermekte, özellikle de Kamuoyu gündemindeki “ücretsiz izin uygulaması” ve “iş sözleşmelerinin feshi yasağı” düzenlenmektedir.
1. İş sözleşmelerinin feshi yasağı,
İşverenin işçiyi ücretsiz izne ayırma hakkı, Ücretsiz izne ayrılan işçiye İşsizlik Fonu’ndan yapılacak ödeme.
İş Kanunu kapsamında olan veya olmayan her türlü işçinin iş sözleşmesi, Covid-19 salgını sebebiyle, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle Kanun’un 25 inci maddesinin birinci fıkrasının ikinci bendinde gösterilen (Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri) sebepler dışında işveren tarafından feshedilemeyecektir; Açıklanan fesih yasağının uygulandığı hâllerde işveren işçiyi ücretsiz izne ayırabilecektir; Ücretsiz izne ayrılan işçilere ve fesih yasağı süresince İşsizlik Sigortası Fonu’ndan her gün için 39,24 Türk Lirası nakdi ücret desteği verilecektir.
4857 sayılı İş Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenmiştir: “GEÇİCİ MADDE 10 – Bu Kanunun kapsamında olup olmadığına bakılmaksızın her türlü iş veya hizmet sözleşmesi, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle 25 inci maddenin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde ve diğer kanunların ilgili hükümlerinde yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dışında işveren tarafından feshedilemez.
Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç aylık süreyi geçmemek üzere işveren işçiyi tamamen veya kısmen ücretsiz izne ayırabilir. Bu madde kapsamında ücretsiz izne ayrılmak, işçiye haklı nedene dayanarak sözleşmeyi fesih hakkı vermez.
Bu madde hükümlerine aykırı olarak iş sözleşmesini fesheden işveren veya işveren vekiline, sözleşmesi feshedilen her işçi için fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası verilir.
Cumhurbaşkanı birinci ve ikinci fıkrada yer alan üç aylık süreleri altı aya kadar uzatmaya yetkilidir.”
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenmiştir: “GEÇİCİ MADDE 24 – Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte iş sözleşmesi bulunmakla birlikte 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesi uyarınca işveren tarafından ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçiler ile 15/3/2020 tarihinden sonra 51 inci madde kapsamında iş sözleşmesi feshedilen ve bu Kanunun diğer hükümlerine göre işsizlik ödeneğinden yararlanamayan işçilere, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almamak kaydıyla ve 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinde yer alan fesih yapılamayacak süreyi geçmemek üzere, bu süre içinde ücretsiz izinde bulundukları veya işsiz kaldıkları süre kadar, Fondan günlük 39,24 Türk lirası nakdi ücret desteği verilir. Yapılan ödemelerden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılamaz.
Birinci fıkra kapsamında ücretsiz izne ayrılarak nakdi ücret desteğinden yararlanan işçinin fiilen çalıştırıldığının tespiti halinde işverene, bu şekilde çalıştırılan her işçi ve çalıştırıldığı her ay için ayrı ayrı olmak üzere fiilin işlendiği tarihteki 4857 sayılı Kanunun 39 uncu maddesince belirlenen aylık brüt asgari ücret tutarında çalışma ve iş kurumu il müdürlüklerince idari para cezası uygulanır ve ödenen nakdi ücret desteği ödeme tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.
Bu madde kapsamında nakdi ücret desteğinden yararlananlardan 5510 sayılı Kanuna göre genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi kapsamına girmeyenler, aynı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılırlar ve genel sağlık sigortasına ilişkin primleri Fondan karşılanır.
Bakanlık, nakdi ücret desteğine ilişkin ödeme usul ve esaslarını belirlemeye ve bu maddenin uygulanmasına ilişkin ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermeye yetkilidir.”
2. Kısa çalışma ödeneği beyan usulü ile beklenmeksizin ödenecektir.
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa 29/2/2020 tarihinden itibaren uygulanmak üzere aşağıdaki geçici madde eklenmiştir:
“GEÇİCİ MADDE 25 – Yeni koronavirüs (Covid-19) sebebiyle işverenlerin yaptıkları zorlayıcı sebep gerekçeli kısa çalışma başvuruları için, uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin, işverenlerin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödemesi gerçekleştirilir. İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ve yersiz ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.”
3. Hazine taşınmazları ecrimisil ödemeleri ertelenmektedir,
Belediye ve Özel İdare taşınmazları kiraları ertelenmektedir.
7224 s. Kanun’un 1’nci maddesi ile «Bazı alacakların ertelenmesi, alınmaması veya yapılandırılması» düzenlenmektedir; bu kapsamda:
Çevre ve Şehircilik Bakanlığına Hazine taşınmazlarına ilişkin olarak ödenmekte olunan ecrimisil bedellerinin 01.04.2020 tarihinden itibaren 3 ay süre ile gecikme zammı ya da faizi uygulanmaksızın erteleme yetkisi tanınmıştır
Aynı şekilde Büyükşehir belediyeleri, belediyeler, il özel idareleri ve bağlı kuruluşları ile bunların üyesi olduğu mahalli idare birliklerinin mülkiyetinde veya tasarrufunda olan taşınmazlara ilişkin olarak ilgili yapılan satış, ecrimisil ve kiralamadan kaynaklanan bedellerin veya tutarların 19/3/2020 tarihinden itibaren 3 aylık döneme ilişkin tahsil edilmesi gereken kısımlarının 3 ay ertelenmesine dair ilgili kuruluşa yetki verilmiştir.
Faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunamayan işletmelerin yıllık ilan ve reklam vergileri ile yıllık çevre temizlik vergilerinin, faaliyetleri durdurulan veya faaliyette bulunulamayan dönemlere isabet eden kısmı alınmayacaktır.
Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanununa göre ödenen yıllık aidat 2020 yılında alınmayacaktır.
4. Kanunlardaki bazı süreler uzatılmakta, toplantılar ertelenmektedir.
5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu, 4922 sayılı Denizde Can ve Mal Koruma Hakkında Kanun, 5253 sayılı Dernekler Kanunu, 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu, 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu, 5200 sayılı Tarımsal Üretici Birlikleri Kanunu, 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu 2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Kanunu 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu kapsamında yer alan bazı süreler üç ay süreyle uzatılmakta, toplantılar ertelenmektedir.
5. Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde ve Ar-Ge ve Tasarım Merkezlerinde
yürütülen faaliyetler, geçici süre ile dışarıda yürütülebilecektir.
7224 s. Kanun m.2/ğ hükmü aşağıdaki gibidir: “ğ) 28/2/2008 tarihli ve 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun kapsamında Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde yürütülen faaliyetlerin Ar-Ge ve tasarım merkezleri dışında da yapılmasına; 26/6/2001 tarihli ve 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında Bölge sınırları içinde yürütülen faaliyetlerin Bölge dışında da yürütülmesine 11/3/2020 tarihinden itibaren 4 ay süreyle sınırlı olmak üzere, Sanayi ve Teknoloji Bakanı tarafından izin verilebilir. Bu süre, bitiminden itibaren Sanayi ve Teknoloji Bakanınca 3 aya kadar uzatılabilir. İzin verilmesi durumunda, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının bilgilendirilmesi kaydıyla, 5746 sayılı Kanun ile 4691 sayılı Kanun kapsamındaki indirim, istisna, destek ve teşviklerden yararlanmaya devam edilir.”
6. Sermaye şirketlerinin kâr dağıtımı geçici olarak sınırlandırılmaktadır.
Ticaret Bakanlığı’nın 31 Mart 2020 tarihinde Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB)’ne gönderdiği yazı ile Covid-19 salgını sebebiyle sermaye şirketlerinin özkaynaklarının korunması maksadıyla kâr dağıtımına sınırlama getirildiği bildirilmiştir. Bakanlığın yazısında « sermaye şirketlerinin 2019 yılı hesap dönemine ilişkin olarak bu yıl gerçekleştirilecek genel kurul toplantılarında gündeme alınacak nakit kâr payı dağıtımı kararlarında, geçmiş yıl kârlarının dağıtıma konu edilmemesi ve dağıtım tutarının 2019 yılı net dönem kârının %25’ini aşmaması ile yönetim kuruluna kâr payı avansı dağıtımı yetkisi verilmemesi» talimatı verilmiştir. TOBB’in ticaret sicili müdürlüklerine gönderdiği yazı ile de, genel kurul gündemlerinde yer alacak kâr dağıtımı maddesi konusunda Bakanlık yazısının nazara alınması gerektiği bildirilmiştir.
Hükûmet’in, koronavirüsle mücadele kapsamında alınan yeni ekonomik önlemleri içeren tasarısı 7224 sayılı Kanun’la yasalaşmıştır; sermaye şirketlerinin 31/12/2020 tarihine kadar dağıtabilecekleri nakit kâr payı tutarının 2019 yılı net dönem kârının yüzde yirmibeşini aşamayacağı ve kâr payı avansı dağıtılamayacağı düzenlenmektedir:
6102 sayılı Türk Ticaret Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenmiştir. “GEÇİCİ MADDE 13 – (1) Sermaye şirketlerinde, 30/9/2020 tarihine kadar 2019 yılı net dönem kârının yalnızca yüzde yirmi beşine kadarının dağıtımına karar verilebilir, geçmiş yıl kârları ve serbest yedek akçeler dağıtıma konu edilemez, genel kurulca yönetim kuruluna kâr payı avansı dağıtımı yetkisi verilemez. Devlet, il özel idaresi, belediye, köy ile diğer kamu tüzel kişilerinin ve sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait fonların, doğrudan veya dolaylı olarak sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip olduğu şirketler hakkında bu fıkra hükmü uygulanmaz. Bu fıkrada belirtilen süreyi üç ay uzatmaya ve kısaltmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.
(2) Genel kurulca 2019 yılı hesap dönemine ilişkin kâr payı dağıtımı kararı alınmış ancak henüz pay sahiplerine ödeme yapılmamışsa veya kısmi ödeme yapılmışsa, 2019 yılı net dönem kârının yüzde yirmi beşini aşan kısma ilişkin ödemeler birinci fıkrada belirtilen sürenin sonuna kadar ertelenir.
(3) Bu maddenin kapsamına giren sermaye şirketlerine ilişkin istisnalar ile uygulamaya dair usul ve esasları belirlemeye, Hazine ve Maliye Bakanlığının görüşünü almak suretiyle Ticaret Bakanlığı yetkilidir.”
 Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun){kind=link}